ಜೀನ್-ಜಾಕ್ವೆಸ್ ರೂಸೋ, 18ನೇ ಶತಮಾನದ ಜ್ಞಾನೋದಯ ಯುಗದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು, ಜುಲೈ 2, 1778 ರಂದು ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ನ ಎರ್ಮೆನೊನ್ವಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಅವರು ಜಿನೀವಾದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ್ದರು. ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ, ಶಿಕ್ಷಣದ ಬಗೆಗಿನ ಆಲೋಚನೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಫ್ರೆಂಚ್ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ರಾಜಕೀಯ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಚಿಂತನೆಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಆಳವಾದ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿವೆ. ರೂಸೋ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಮಕಾಲೀನರಾದ ವಾಲ್ಟೇರ್ ಮತ್ತು ಡಿಡೆರೋಟ್‌ಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಜ್ಞಾನೋದಯದ ಇತರ ಚಿಂತಕರು ಕಾರಣ (reason) ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸಿದರೆ, ರೂಸೋ ಅವರು ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕತೆಯು ಮಾನವನ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಒಳ್ಳೆಯತನವನ್ನು ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಭ್ರಷ್ಟಗೊಳಿಸಿದೆ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು. ಅವರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕೃತಿ 'ದಿ ಸೋಷಿಯಲ್ ಕಾಂಟ್ರಾಕ್ಟ್' (1762) ನಲ್ಲಿ, ಅವರು 'ಮನುಷ್ಯನು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಜನಿಸುತ್ತಾನೆ, ಆದರೆ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಸರಪಳಿಗಳಿಂದ ಬಂಧಿತನಾಗಿದ್ದಾನೆ' (Man is born free, and everywhere he is in chains) ಎಂಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಾಲುಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ, ಅವರು 'ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಇಚ್ಛೆ' (general will) ಎಂಬ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟರು. ಒಂದು ನ್ಯಾಯಯುತ ಸಮಾಜವು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಇಚ್ಛೆಯ ಮೇಲೆಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಇಡೀ ಸಮುದಾಯದ ಒಳಿತನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಇಚ್ಛೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಬೇಕು ಎಂದು ಅವರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಈ ಕಲ್ಪನೆಯು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವದ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಿಗೆ ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕಿತು.
ಅವರ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿ 'ಎಮಿಲಿ, ಅಥವಾ ಶಿಕ್ಷಣದ ಬಗ್ಗೆ' (Émile, or On Education) (1762), ಶಿಕ್ಷಣದ ಬಗ್ಗೆ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಆಲೋಚನೆಗಳನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟಿತು. ಮಗುವಿನ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಆಸಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಕುತೂಹಲಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ನೀಡಬೇಕು, ಕೇವಲ ಬಾಯಿಪಾಠ ಮಾಡಿಸುವುದರ ಮೂಲಕವಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ವಾದಿಸಿದರು. ಇದು ಆಧುನಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಪದ್ಧತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಗಣನೀಯ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ರೂಸೋ ಅವರ ಜೀವನವು ವಿವಾದಾತ್ಮಕವಾಗಿತ್ತು. ಅವರ ಆಲೋಚನೆಗಳು ಅಂದಿನ ಚರ್ಚ್ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಕೆರಳಿಸಿದವು, ಮತ್ತು ಅವರ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಸುಡಲಾಯಿತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಬಹುಪಾಲು ಸಮಯವನ್ನು ಕಿರುಕುಳಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿ, ದೇಶಭ್ರಷ್ಟರಾಗಿ ಕಳೆಯಬೇಕಾಯಿತು. ಅವರ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ 'ಕನ್ಫೆಷನ್ಸ್' (Confessions), ಮರಣೋತ್ತರವಾಗಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಇದು ಆಧುನಿಕ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ ಪ್ರಕಾರದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ರೂಸೋ ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳು ಸಂಕೀರ್ಣ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಿರೋಧಾಭಾಸಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದರೂ, ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ, ಸಮಾಜದ ಪಾತ್ರ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅವರು ಎತ್ತಿದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿವೆ.